میدان جمهوری ایروان که سابقا با نام میدان لنین (Lenin) شناخته می‌شد، یکی از دیدنی‌ترین مناطق ایروان پایتخت زیبای ارمنستان است. علاوه بر موقعیت قرارگرفتن آن در مرکز که توسط خیابان‌های اصلی قطع می‌شود و در بسیاری از موارد از آن عبور می کنید، یکی از مکان‌هایی است که هرگردشگری که به ارمنستان سفر می‌کند یک‌بار از آن دیدن خواهد کرد.  این میدان بیضی شکل، درسال‌های اخیر نیز به محلی برای برگزاری  مهم‌ترین کنسرت‌های موسیقی و اجرای آهنگ‌های مختلف که البته محدود به آهنگ‌های ارمنی نمی‌شود، تبدیل شده است که سبب شده افراد از سراسر ارمنستان برای شرکت در این مراسم جذاب به این مکان بیایند.

تاریخچه میدان

دوران اتحاد جماهیر شوروی، عصر بازسازی برای تمام کشورهای اتحاد جماهیر شوروی به شمار می‌رفت که ارمنستان نیز از این امر مستثنی نبود. نقشه‌ی بازسازی میدان درسال 1926 مطرح شد و تا سال 1952 برای پیشرفت آن تلاش‌هایی صورت گرفت. معمار ارشد آن، آلکساندر تامانیان(Alexander Tamanyan ) نام داشت که پس از انقلاب از پتروگراد( Petrograd) به ایروان نقل مکان کرده بود. اولین نقشه‌ی بازسازی ایروان در سال 1924 کشیده شد، که در آن توجه خاصی به ساخت این میدان داشتند. اگرچه بخش عظیمی از نقشه‌های تامانیان غیر قابل اجرا و سخت به نظر می‌رسیدند، اما با تمام این اوصاف این میدان ساخته شد. تمامی تکیه‌‌خانه‌ها، رستوران‌ها و حمام‌ها تخریب شدند و جای خود را به ساختمان‌های جدید دادند. این ساختمان‌های جدید ترکیبی ازسبک‌ها و معماری‌های برتر جهانی را به نمایش می‌گذاشتند. همانطور که اشاره شد، این میدان را سابقا با نام میدان لنین(Lenin) می‌شناختند. به این دلیل که در سال‌های قبل مجسمه‌ای از یک انقلابی مارکسیست روسی به نام لنین(Lenin ) در آن وجود داشت که خرد و سیاستش منجر به انقلاب روسیه در سال 1917 شد. این مجسمه نیز توسط هنرمند برجسته شوروی Sergei Merkurov ساخته شد و در قسمت جنوبی این میدان بیضی شکل قرار گرفت. در نوامبر سال 1940 و همزمان با بیستمین سالگرد جمهوری ارمنستان شوروی از این مجسمه که توسط دو معمار برجسته به نام‌های Natalia Peremuzova و Levon Vartanov طراحی شده بود، رونمایی کردند. این مجسمه همچنین به سبب جزییات موجود در آن و محل قرار گرفتنش، یکی از بهترین مجسمه‌های ساخته شده از Lenin بود که در تمام ساعات شبانه‌روز خودنمایی می‌کرد. اما این مجسمه در حال حاضر در این میدان وجود ندارد، پس از آنکه ارمنستان مجددا استقلال خود را به دست آورد، مجسمه را از آن محل برداشتند و اکنون در حیاط موزه‌ی تاریخ ملی نگهداری می‌شود.

سبک  معماری

به طورکلی، میدان‌ها درشهرهای مختلف به طرق گوناگون ساخته می‌شوند، برخی از آنها توسط یک معمار طراحی می‌شوند و همیشه سبک خود را حفظ می‌کنند ( مانند la Place de vogues که توسط Claude de chastillon در پاریس طراحی شده است)، در حالی که تعدادی از آنها ممکن است در طول دهه‌های مختلف ساخته شوند، بدین معنا که نه تنها معماران مختلف بر ساخت آنها نظارت دارند بلکه سبک‌های معماری مختلفی را نیز شامل‌ می‌شوند. به عنوان مثال میدان Saint Mark در ونیز یا میدان Palace در لنینگراد. میدان جمهوری هم که 14000 مترمربع مساحت دارد، دارای یک سبک معماری واحد است.

ساختمان‌های اطراف میدان جمهوری

• میدان به ‌وسیله‌ی 7 ساختمان مهم احاطه شده است. گالری ملی و ساختمان موزه‌ی تاریخ ( درقسمت شمالی) - گالری ملی هنر شامل بیش از 25000 نقاشی از هنرمندان ارمنی، روسی و اروپایی است. موزه‌ی تاریخ نیز در بردارنده‌ی 400000 قطعه از میراث ارمنستان است.
• وزارت دارایی ( در جنوب شرقی)
• خانه دولت - در برگیرنده‌ی ادارات مهم دولتی ارمنستان است. تامانیانبرای طراحی خانه‌ی دولت، معماری سنتی ارمنستان را مطالعه کرد و یک اثر به یاد ماندنی خلق کرد.
• اداره‌ی پست مرکزی ارمنستان ( در جنوب شرقی) - شامل امکاناتی مانند تلگرام، تلفن‌های راه دور، تبدیل پول، کارت پستال‌هایی برای خرید، ارسال و دریافت بسته‌های پستی است.
• هتل ماریوت (جنوب غربی) - این هتل در حال حاضر تنها هتل بین‌المللی در ایروان است.
• وزارت امورخارجه (شمال غربی)
• وزارت انرژی و منابع طبیعی (جنوب غربی)

ساختمان‌ها عمدتا از سنگ tufa ارمنی و به رنگ قرمز و سفید ساخته شده‌اند. زمانی که وارد میدان می‌شوید، ساعت بسیار بزرگی در ساختمان دولت توجه شما را جلب خواهد کرد که در مسکو ساخته شده و در سال 1914 به ایروان آورده شده است. قطر صفحه آن در حدود 4 متر است و عقربه‌ی بزرگ آن 188 سانتیمتر و عقربه‌ی کوچک 170 سانتیمتر است. 

فواره‌های موزیکال میدان جمهوری

در هنگام عصر این میدان بسیار شلوغ است، خصوصا در اوایل بهار و اواخر پاییز، زیرا در این بازه‌های زمانی است که این فواره‌های موزیکال که توسط مهندس و دانشمندی به نام Abram Abramyan طراحی شده است ، راه‌اندازی می‌شوند و یک نمایش نورانی زیبا را درست در مقابل گالری هنر و موزه‌ی تاریخ به نمایش می‌گذارند. نمایش معمولا در ساعت 9 یا 10 شب آغاز می‌شود و تا ساعت 11 ادامه دارد. رنگ‌های فواره‌ها مطابق با ریتم آهنگ‌ها تغییر می‌کنند. همچنین جریان‌های آب به نوبت تغییر مسیر می‌دهند. این نمایش واقعا سرگرم‌کننده و جذاب است و ارزش بازدید را دارد. البته در سال 2007 سیستم این فواره‌ها پیشرفت کرد و امروزه توسط کامپیوتر کنترل می‌شوند. در کل میدان جمهوری یک مکان فوق‌العاده مهم برای تمامی مردم ارمنستان بوده و یک مقصد جالب و سرگرم‌کننده برای گردشگران به شمار می‌رود. میدانی که هم در طول روز و هم در هنگام شب باید ازآن بازدید کرد و در ساعات مختلف چشم‌اندازها و احساسات متفاوتی را از بودن در آن احساس خواهید کرد. در هنگام شب، میدان بسیار جذاب و تاثیرگذار خواهد بود و در طول روز شما این شانس را خواهید داشت که از ساختمان‌های مهم آن بهره‌مند شوید، موزه‌ی تاریخ ملی ( که معمولا تا 5 بعدازظهر بازاست) را ببینید، با آثار هنرمندان ارمنی و دیگر کشورها آشنا شوید و البته به کافه‌ها و مراکز خرید در نزدیکی آن بروید.

باغ دولت آباد در یزد در اواخر دوره افشاریه و درسال 1160 ه.ق توسط محمد تقی خان معروف به (خان بزرگ) که وی سرسلسله خاندان خوانین یزد بود احداث گردید. مرحوم محمدتقی خان ابتدا قناتی به طول 65 کیلومتررا احداث نمود و آب را از مهریز به یزد و محل کنونی باغ دولت آباد رساند و سپس مجموعه حکومتی (دارالحکومه) خود را بنا کرد. این باغ با مساحتی درحدود 70000 مترمربع شامل ساختمان ها، حوض ها و آبنماهای بسیاری بوده که در فضای بین آنها باغهای با درختان انار و انگور و… باگل های فراوانی زینت بخش محیط بوده اند. این باغ به دو قسمت کلی اندرونی و بیرونی (جلوخان) تقسیم می شود. سازنده باغ دولت آباد در وقفنامه اش نوشته است خدا لعنت کند آن کسی را که قبل از بیرون آمدن آب از این باغ، حتی به اندازه سیراب کردن گنجشکی از آن استفاده کند. محصول اینجا وقف بارگاه مولا در نجف است. متاسفانه بعدها قنات را از بالا بستند و نگذاشتند به شهر بیاید و برای تامین آب باغ، از چاه آب می کشیدند و حوضهایش را پر می کردند؛ که دیگر این باغ هرگز آن صفا و زیبایی گذشته را باز نیافت.

از مصالح شاخصی که در بناهای این باغ بکار رفته سنگ مرمر است که تماماً از شهر مراغه آورده شده است. در این امر جای تعجب است زیرا سنگ مرمر یزد خود مرغوب بوده و همیشه شهرت داشته است. عمارت های باغ عبارت انداز عمارت بیرونی که در طرف شرق واقع و دارای حوضخانه و بادگیر بلندی است، عمارت واقع در جهت غربی اندرونی و عمارت سردرکه همان ایوان خانه بوده است. بادگیر باغ دولت آباد که به شکل منشوری ساخته شده است با ارتفاع 33 متر و 80 سانتیمتر مرتفع ترین بادگیری است که تا به حال در ایران شناخته شده است. این باغ به دو قسمت کلی اندرونی و بیرونی (جلوخان) تقسیم می شود. بخش اندرونی شامل: ساختمان های هشتی(بادگیر تابستانه) بهشت آئین (زمستانه) حرمخانه(حرمسرا) مطبخ (آشپزخانه) اتاقهای خدمه، اصطبل های تابستانه و زمستانه، درشکه خانه و یک  برج دیده بانی و آب انبار خصوصی است.بخش اندرونی محل سکونت حاکم بوده است. بخش بیرونی (جلوخان) شامل: ساختمان های تالارآئینه، تهرانی، ساختمان سردر اصلی، دو بازارچه، دو برج دیدبانی، آب انبار عمومی ودیوانخانه است. ویژگی های مهم این باغ ساختمان هشتی با بادگیری به ارتفاع 34 متراز کف ساختمان است. که مرتفع ترین بادگیر خشتی جهان می باشد. دراین ساختمان ها با تلفیق باد و آب که درحوضهای داخل ساختمان درجریان است هوای خنک به قسمت شاه نشین و تالارها انتقال پیدا می کند. به همین دلیل به این بنا، ساختمان تابستانه نیز گفته می شود. ازدیگر ویژگی های این باغ قناتی به طول 65 کیلومتر و آب نمای داخل باغ به طول 206 متر و عرض6 متر، و درختان سرو وکاج بلند دراطراف آب نما، باغچه های انار و انگور را می توان نام برد.

دولت آباد از نقطه نظر گونه شناسی عملکردی ، باغ”سکونتگاهی- حکومتی” می باشد. به نحوی که باغ بیرونی محل انجام تشریفات حکومتی ، مراسم ورزشی و اداره امور شهر بوده است و باغ اندرونی،بخش خصوصی و اقامتگاهی مجموعه به شمار می رفته است. «درباغ های سکونتگاهی- حکومتی عرصه اندرونی را از سایر عرصه ها کاملاً متمایز می کردند و حتی دربان یا حاجبی را برای نظارت بر آن تعیین می کردند.»  از دیدگاه گونه شناسی کالبدی ، دولت آباد از نوع “باغ-حیاط” به شمار می رود زیرا ساختمان ها و عمارات آن در اطراف باغ قرار می گیرد. (مانند نارنجستان قوام و باغ هفت تنان در شیراز) یکی از خصوصیات مهم باغ ایرانی ، نظم دقیق و هندسی در نحوه کاشتن درختان است و برای این منظور هر بخش از باغ که به مربع یا مستطیل است به مربع های کوچک تقسیم و در هر راس این شبکه مربعی یک درخت که عمر طولانی تر دارد کاشته می شد و سپس این مربع ها به مربع های کوچک تر تقسیم و در هر راس آن درختان با عمر متوسط و به همین ترتیب درختان با عمر کوتاه در رأس های مربع های میان آنها کاشته می شد. هندسه باغ یک هندسه ی منظم است که سطح باغ را به دو بخش مستطیلی شکل عمود بر هم (باغ بیرونی و باغ اندرونی) تفکیک کرده است. محور تقارن مستطیل بزرگتر ، محور اصلی باغ اندرونی است که آبنمای بزرگ باغ به ابعاد 194 در 12 متر بر این محور منطبق می باشد. در واقع این محور، همان محوری است که عمارت سردر را به عمارت هشتی متصل می کند. معمار باغ با کاشت درخت در دو جانب محور اصلی ، علاوه بر این که سبب تمرکز دید بسوی عمارت های اصلی باغ می شود ، موجب عدم محدودیت دید از سوی هر یک از عمارات بسمت منظر باغ نیز می گردد و بر اتصال بصری بین دو عمارت تاکید می کند وجود چشم انداز اصلی به شکل مستقیم و کشیده در محور طولی باغ روبروی کوشک و کاشتن درختان بلند در دو طرف آن نقشی اساسی در ایجاد پرسپکتیوی دارد که باغ را طولانی تر جلوه گر می سازد.

آبنما که دقیقا بر محور تقارن باغ اندرونی منطبق می باشد سطح باغ را به دو کرت مستطیلی متقارن تقسیم می کند. در باغ اندرونی قسمت عمده باغ کرت بندی شده است. تناسبات کرت بندی ها از تناسبات دو باغ مستطیل شکل تبعیت می کند. محورتقارن مستطیل کوچکتر که همان باغ بهشت آیین می باشد بر محور اصلی باغ عمود می باشد. مستطیل باغ بهشت آیین توسط یک حوض مستصیلی بزرگ که عمود بر محور تقارن مستطیل است به دو قسمت مربع شکل تقسیم می شودکه در واقع کرت های اصلی باغ بهشت آیین همین مربع ها می باشند. مرحوم محمدتقی خان در اواخر عمرخود مجموعه باغ دولت آباد، قنات دولت آباد و بخشی از ارضی مشروب به این قنات را وقف چهارده معصوم نمود و بخشی از اراضی مزبور را نیز وقف اولاد وی نموده است و هم اکنون کل مجموعه باغ دولت آباد توسط یکی ازنوادگانش به عنوان متولی اداره می گردد.

1. مرقد امام رضا(ع)
2. تخت جمشید
3. پاسارگاد
4. حافظیه و سعدیه
5. سی و سه پل اصفهان
6. مجموعة بازار تبریز
7. روستای کندوان 
8. شهر لاهیجان
9. غار سهولان
10. غار کرفتو
11. منطقة حفاظت شده مراکان
12. قره کلیسا
13. دریاچة نئور
14. عشایر شاهسون
15. بیابان خور و بیابانک
16. مرنجاب
17. شهر کاشان
18. روستای ابیانه
19. مجموعة میدان نقش جهان
20. مسجد جامع زواره
21. ارگ بم
22. نارین قلعه نائین
23. جشن حکومت زنان در افوس
24. عشایر لک ایلام
25. دره لار
26. بازار روز بوشهر
27. دشتستان و تنگستان
28. مجموعه مناطق حفاظت شده جاجرود
29.کاخهای نیاوران
30. مجموعه کاخ های سعدآباد
31. قلعه بابک
32. کاروانسرای قصر بهرام
33. میدان آزادی 
34. موزه هنرهای معاصر
35. موزه فرش ایران
36. موزه ایران باستان
37. بازار تهران
38. چهل قله دنا
39. تنگ صیاد
40. کوچ ایل بختیاری
41. خونیک و ماخونیک
42. پارک ملی تندوره
43. قشقایی ها در بهار فارس
44. آبشار شوی
45. دریاچه گواتر
46.آبشار آب پری
47.پل قوتور خوی
48.عمارت مفخم
49.قلعه خان
50.لیلاکوه
51.طاق بستان
 52.تخت سلیمان
53.آبگرم گنو بندرعباس
54.دروازه سنگی
55. شهر سوخته زابل
56. منطقه حفاظت شده بهشت گمشده
57. آبشار مارگون
58. تنگه چهل چای مینو دشت
59. آبشار شیر آباد خان ببین
60. منطقة حفاظت شده ارسباران
61. الموت
62. منطقة اورامانات
63. قرآن تاریخی روستای نگل
64. شهر خیالی لوت
65. لوت زنگی احمد
66. جاده «دهسیف» به طبس
67. بافت تاریخی کرمان
68. مجموعه بیستون
69.باداب سورت
70. پارک ملی گلستان
71. دیلمان
72. میل گنبد
73. ترکمن صحرا
74. جنت رودبار
75. قلعه رودخان
76. ماسوله نو و کهنه
77. جزیره قشم
78. قلعه فلک الافلاک
79. جنگلهای دوهزار و سه هزار تنکابن
80. جواهرده
81. ریگ جن
82. غار علیصدر
83. شهر همدان
84. شیرکوه یزد
85. چک چکو
86. بافت تاریخی یزد
87. کویر عقدا
88. شیمبار
89. جنگل های دریایی چندل سیریک 
90. جزیرة هندورابی
91. هفتاد قله اراک
92. چمستان مازندران
93. جزیره ابوموسی
94. نوژیان لرستان
95. غار کلماکره لرستان
96. روستای اورامانات تخت
97. گنبد سلطانیه
98. بندر کنگ
99. کویر حاجعلیقلی
100 . جاده ییلاقی اسالم
101 .دالاهو    کرند غرب
102 .ابشار  پیران سرپل ذهاب
103 .سراب صحنه